Ажилтны цалин хөлс

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн дагуу ажилтны цалин хөлс нь үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, ээлжийн амралтын цалин, шагнал урамшууллаас бүрдэнэ. 

Ажил олгогч ажилтны мэдлэг, ур чадвар, ажлын туршлага, мэргэшлийн түвшин, хөдөлмөрийн нөхцөл, үүрэг хариуцлага, ажлын гүйцэтгэлийг харгалзан нэмэгдүүлэн олгож байгаа хөлсийг нэмэгдэл гэнэ. Мөн нэмэгдэлд хууль тогтоомж, хамтын гэрээ эсвэл хөдөлмөрийн дотоод журмаар тогтоон олгож байгаа ижил төстэй нэмэгдлүүд орж болно.

Нэмэгдэл хөлс гэдэгт илүү цагийн цалин, тухайн хүний ажлын үүрэг, ажлын байрнаас гадуур ажил гүйцэтгэх (нэг зэрэг эсвэл одоогийн ажилтай хослуулан), өөр ажилтныг орлуулах хөлс, хууль, хамтын гэрээ эсвэл дотоод журамд (ажлын дүрэм) заасан ижил төстэй бусад нэмэлт цалин орно. Гэрээт ажилчдын тухайд ажлын үр дүнгийн үндсэн дээр нэмэгдэл хөлс авч болно.

Ажил олгогчооос тухайн ажилтны ажлын үр дүн буюу компанид оруулсан хувь нэмэр, хүчин чармайлтыг үнэлэн олгож буй урамшуулал, тодорхой онцгой ажлыг хийж гүйцэтгэхэд олгох нэг удаагийн мөнгөн урамшуулал, хууль, гэрээ хэлэлцээр эсвэл дотоод журамд заасан бусад мөнгөн урамшуулал зэргийг шагнал урамшуулал гэнэ. Цалин хөлсөд дараах зүйлийг багтаадаггүй. Үүнд:

      - жирэмсний болон амаржсаны чөлөө авах, хөдөлмөрийн чадвараа алдах, ажилгүйдлийн болон өндөр насны тэтгэвэрт гарах үеийн г.м бүх төрлийн хууль тогтоомжид заасан тэтгэмжүүд;

      - нөхөн олговор; мөн

      - тээврийн хэрэгсэл, шатахуун, байр, хоолны хөнгөлөлт зэрэг орлого орно.

Дээрх цалингийн бүтэц нь хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллаж байгаа гадаадын ажилтанд мөн хамаарна.

Итгэмжлэл, түүнд тавигдах хууль зүйн шаардлага

Иргэн, хуулийн этгээд өөрийн нэрийн өмнөөс хууль ёсны тодорхой үйл ажиллагаа гүйцэтгүүлэх бүрэн эрхийг хуулийн дагуу буюу итгэмжлэлийн үндсэн дээр өөр бусад этгээд /төлөөлөгч/-д олгож болно. Төлөөлөгч нь итгэмжлэлээр эрх олгосон үйл ажиллагааг төлөөлүүлэгчийн нэрийн өмнөөс гүйцэтгэх үүрэгтэй бөгөөд түүнээс үүсэх эрх, үүрэг нь зөвхөн төлөөлүүлэгчид бий болдог.

Итгэмжлэлээр төлөөлөхөд төлөөлөгч нь иргэний эрх зүйн бүрэн, бүрэн бус, хязгаарлагдмал чадамжтай иргэн болон хуулийн этгээд байж болно.

Бичгээр олгосон итгэмжлэл нь дараах шаардлагыг хангасан байх бөгөөд шаардлага хангаагүй итгэмжлэл хүчин төгөлдөр бус байна. Үүнд:

– итгэмжлэлд төлөөлүүлэгч гарын үсэг зурсан байх, хуулийн этгээдийн итгэмжлэлд эрх баригч гарын үсэг зурж, тамга, тэмдэг дарсан байх;

– хуулийн этгээдийн эд хөрөнгийг хүлээн авах, бусдад шилжүүлэх, захиран зарцуулах эрх олгосон итгэмжлэлд эрх баригчаас гадна нягтлан бодогч гарын үсэг зурсан байх;

– олгосон он, сар, өдрийг заах;

– хуульд заасан бол нотариатаар гэрчлүүлэх;

– итгэмжлэлийг тодорхой хугацаагаар олгох бол хугацааг заах. Итгэмжлэл нь хугацаатай ба хугацаагүй байна. Хугацаа заасан итгэмжлэлийн хувьд итгэмжлэлийн хугацаа 3 жилээс илүүгүй байх ба хэрэв хугацаа заагаагүй бол олгосон өдрөөс эхлэн нэг жилийн хугацаанд хүчин төгөлдөр байна.

Монгол Улс дах хүний хувийн мэдээллийн хамгаалалт

Хувь хүний нууцын тухай хууль анх 1995 онд батлагдсанаас хойш 26 жилийн хугацаанд нийгмийн харилцаа өөрчлөгдөж, хүмүүс цахим шилжилттэй нүүр тулж байгаатай холбоотой хуулийн зохицуулалтад өөрчлөлт оруулах шаардлага үүссэн. Иймд Улсын Их Хурал 2021 оны 12-р сарын 17-ны өдөр Хүний хувийн мэдээлэл хамгаалах тухай хуулийг шинээр баталсан бөгөөд уг хууль 2022 оны 5-р сарын 1-ний өдрөөс мөрдөгдөж эхэлсэн юм.

Энэхүү хуулиар хүний хувийн мэдээллийг хамгаалах зохицуулалтыг илүү боловсронгуй болгож мэдээллийн эзэн мэдээллийн аюулгүй байдлаа өөрөө хариуцдаг байсныг өөрчлөн мэдээлэл хариуцагч буюу тухайн иргэний мэдээллийг авч, хадгалж, ашиглаж байгаа этгээд мөн мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах, хамгаалах үүргийг хүлээлгэсэн.

Хүний мэдээллийг хүний хувийн мэдээлэл болон хүний эмзэг мэдээлэл гэж 2 ангилах бөгөөд доорх байдлаар тодорхойлно. Үүнд:

  • Хүний хувийн мэдээлэл гэж эцэг, эхийн нэр, өөрийн нэр, төрсөн он, сар өдөр, төрсөн газар, оршин суугаа газрын хаяг, байршил, иргэний бүртгэлийн дугаар, хөрөнгө, боловсрол, цахим мэдээллийн систем дэх мэдээлэл, хүнийг шууд болон шууд бусаар тодорхойлох боломжтой бусад мэдээлэлийг;
  • Хүний эмзэг мэдээлэл гэж хүний үндэс, угсаа, шашин шүтлэг, итгэл үнэмшил, эрүүл мэнд, захидал харилцаа, генетик болон биометрик мэдээлэл, тоон гарын үсгийн түлхүүр, ял эдэлсэн эсэх, бэлгийн болон хүйсийн чиг баримжаа, харилцааны талаарх мэдээллийг хэлнэ.

Төрийн байгууллага, хуулийн этгээд нь мэдээллийг цуглуулж, боловсруулж, ашиглахдаа хуульд зааснаас бусад тохиолдолд мэдээллийн эзний зөвшөөрлийг заавал авдаг байх, ямар зорилгоор, хэрхэн ашиглах гэж байгаагаа заавал мэдэгддэг байх зэрэг мэдээллийг цуглуулах, ашиглах, устгах үйл ажиллагаатай холбоотой дэлгэрэнгүй зохицуулалт хийсэн. Монгол Улсын хууль, олон улсын гэрээнд зааснаас бусад тохиолдолд эсүл мэдээллийн эзэн зөвшөөрөл өгснөөс бусад тохиолдолд хувийн мэдээллийг гадаад улсын хүн, хуулийн этгээдэд дамжуулахыг хориглоно. Хуульд тусгайлан заагаагүй учир нэг удирдлага бүхий олон улсад салбартай групп компанийн хувьд ч хүний хувийн мэдээллийг групп дотор дамжуулах нь гадаадруу мэдээлэл дамжуулах ойлголтод нэгэн адил хамаарна.

Мэдээлэл хариуцагч, боловсруулагч нь мэдээллийн аюулгүй байдлын үнэлгээг хийх хуулийн шаардлагатай. Ялангуяа цахим хэлбэрээр мэдээллийг цуглуулах, боловсруулах, ашиглах гэж байгаа бол дараах нөхцөлд мэдээллийн аюулгүй байдлын үнэлгээг заавал хийнэ. Үүнд:

  • мэдээллийн эзний эрх, эрх чөлөө, хууль ёсны ашиг сонирхолд нөлөөлөхүйц шийдвэр гаргах;
  • хүний эмзэг мэдээллийг байнга боловсруулах.

Хүний эрхийн Үндэсний Комисс энэхүү үнэлгээг хянаад цахим хэлбэрээр мэдээллийн боловсруулалт хийх технологийг ашиглан мэдээлэл цуглуулж, боловсруулж, ашиглах боломжтой эсэх талаар зөвлөмж гаргах үүрэгтэй.

Түүнээс гадна, мэдээлэл хариуцагч нь мэдээлэл цуглуулах, боловсруулах, ашиглах явцад гарсан зөрчил, түүний сөрөг үр дагаварыг арилгах талаар авсан хариу арга хэмжээний тухай бүртгэл хөтлөх бөгөөд бүртгэлийг жил бүрийн нэгдүгээр сард эсхүл шаардсан тухай бүр Хүний эрхийн Үндэсний Комисст өгөх ёстой байдаг.

Монгол Улс дах таримал ургамлын шинэ сортын хамгаалалт

Монгол Улс НҮБ-ын Хүнс хөдөө аж ахуйн байгууллага, Шинэ сортын ургамал хамгааллын Олон Улсын холбооноос гаргасан техникийн зөвлөмжид тулгуурлан Таримал ургамлын үр, сортын тухай хуулийн төслийг боловсруулж, Улсын Их Хурал 2021 оны 10 дугаар сарын 29-ны өдөр хуулийн төслийг хэлэлцэн баталсан.  Уг хуулиар үр тарианы салбарын хөгжлийг дэмжих, үрийн салбарт судалгаа шинжилгээ, инновацыг нэвтрүүлэх, үрийг шударга худалдаалах, хамгаалах, ургамлын генетик нөөцийг тогтвортой ашиглах, ургамлын шинэ сортыг бий болгох, бүтээгчийн эрхийг хамгаалах, хүнсний аюулгүй байдлыг хангахтай холбоотой асуудлыг зохицуулсан.

Шинэ ургамлын сортыг бүртгэх, бүтээгчийн эрхийг хамгаалах асуудал нь энэ хуулиар зохицуулагдсан бөгөөд сонирхогч этгээд сортын үндэсний санд бүртгэлтэй, хамгаалагдсан сорт ашиглан үр үйлдвэрлэх, худалдах, экспортлох, импортлох үйл ажиллагаа явуулах тохиолдолд сорт бүтээгчийн зөвшөөрлийг авдаг болсон юм. Сорт бүтээгчийн эрхийн хүчинтэй хугацаа 20 жил байх ба мод, мөлхөө ургамлын хувьд 25 жил байна.

Хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам Монгол Улсад шинэ сортын ургамлыг бүртгэж, шинэ сорт бүтээгчийн эрхийг хамгаална. Шинэ сортын бүтээгчийн эрх олгох эсэх асуудлыг шийдвэрлэхдээ тариалангийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага тухайн сортыг шинэ, ялгаатай, жигдэрсэн, тогтворжсон болохыг тогтоох ба үүний тулд шаардлагатай хээрийн туршилт, лабораторийн шинжилгээг хийнэ. Эдгээр 4 шаардлагыг дор дурдсанаар ойлгоно.

Шинэ – сортын үржүүлгийн болон ургацын материалыг сортын бүтээгч өөрөө, эсхүл түүний зөвшөөрлөөр хүсэлт гаргасан өдрөөс өмнө дараах хугацаанд худалдаагүй, түгээгээгүй сортыг шинэ гэж үзнэ.

  • Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт нэг жилээс өмнө
  • Бусад улсын нутаг дэвсгэрт дөрвөн жилээс өмнө, мод бутлаг ургамлын хувьд зургаан жилээс өмнө.

Ялгаатай – шинээр гаргасан сорт нь хүсэлт гаргах үед нийтэд танигдсан бусад сортоос илэрхий ялгаатай бол тухайн сортыг ялгаатай гэж үзнэ.

Жигдэрсэн – хэрэв үржүүлгийн онцлогоос хамааран гарч болох өөрчлөлтийн үед сортын үндсэн шинж хангалттай жигд хадгалагдаж байвал жигдэрсэн сорт гэж үзнэ.

Тогтворжсон – давтан үржүүлгийн дараа эсвэл тодорхой мөчлөгтэй үржүүлгийн төгсгөлд сортын үндсэн шинж тэмдэг өөрчлөгдөхгүй байвал сортыг тогтворжсон сорт гэж үзнэ.

Иймд эхлээд бүртгүүлэх гэж буй ургамлын сортыг Монгол оронд шинэ гэж үзэх боломжтой эсэхийг тодруулах шаардлагатай. Үүний тулд тухайн сорт Монголд өмнө нь зарагдаж байсан эсэх, тарьж байсан эсэхийг тодорхойлох нь чухал ач холбогдолтой юм.

Барааны тэмдгийн бүртгэл хүчингүй болох үндэслэл

Сүүлийн үед манай хуулийн фирмийн хуульчид Монгол Улсад сонирхогч этгээд барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүйд тооцуулах хүсэлт гаргах боломжтой эсэх талаар тодруулахыг хүссэн үйлчлүүлэгчид энэ талаарх хуулийн зөвлөгөөг өглөө.

Барааны тэмдгийн бүртгэлийг Оюуны өмчийн дэргэдэх Маргаан шийдвэрлэх комисс (МШК)-д гаргасан хүсэлтийн дагуу хүчингүй болгох боломжтой бөгөөд хуульд тусгайлан заасан хэд хэдэн үндэслэл байдаг.

Аливаа сонирхогч этгээд барааны тэмдгийн бүртгэлийг дараах үндэслэлээр хүчингүй болгуулах хүсэлтийг МШК-д гаргаж болно. Үүнд:

  • Барааны тэмдгийг бүртгэх хуулийн шаардлагыг зөрчиж бүртгүүлсэн;
  • Барааны тэмдэг нь Парисын конвенцын гишүүн аль нэг улсад тухайн барааны тэмдгийн хувьд онцгой эрх эзэмшигч этгээдийн зөвшөөрөлгүйгээр түүний төлөөлөгч, эсхүл бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулагч этгээдийн нэр дээр бүртгэгдсэн
  • Барааны тэмдэг эзэмшигч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр барааны тэмдгийг таван жилийн турш ашиглаагүй.

Ийнхүү хүчингүй болгох хүсэлтийг Оюуны өмчийн газрын албан ёсны тогтмол хэвлэлд нийтэлснээс хойш нэг жилийн дотор ирүүлсэн байх хуулийн шаардлага байдаг. МШК нь хүсэлтийг хүлээж авснаас хойш 6 сарын дотор тухайн барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүй болгох эсэхийг хянан шийдвэрлэж, хүсэлт гаргагчид мэдэгдэнэ.

Хэдийгээр Монгол Улсын Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хууль нь тодорхой үндэслэлээр барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүй болгох хүсэлтэй сонирхогч этгээдэд маргах эрхийг нь олгодог боловч хүсэлт гаргах хугацаа нэг жил байгаа нь хэтэрхий богино юм. Өөрөөр хэлбэл энэхүү хугацаа өнгөрсний дараа маргаан бүхий барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүй болгох боломжгүй болох юм. Гэтэл Монгол Улсын нэгдэн орсон Аж үйлдвэрийн өмчийг хамгаалах Парисын конвенц (Парисын конвенц)-д барааны тэмдгийг хүчингүйд тооцох хүсэлт гаргах урт хугацаа заасан байдаг. Жишээлбэл, Парисын конвенцын 6bis дах зүйлд бүртгэгдсэн барааны тэмдэг нь нийтэд түгээмэл болсон барааны тэмдэгтэй зөрчилдвөл нийтэд түгээмэл болсон тэмдэг эзэмшигч маргаан бүхий барааны тэмдгийн хүчингүй болгох хүсэлтийг тухайн тэмдэг бүртгэгдсэн өдрөөс хойш 5 жилийн дотор гаргах эрхтэй байдаг. Үүнээс харахад, Монгол Улсын Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуулийг нэгдэн орсон олон улсын хуульд нийцүүлэх зорилгоор барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүй болгох хүсэлт гаргах хугацааг уртасгах шаардлагатай.

Компани шинээр байгуулахад эцсийн өмчлөгчийг бүртгүүлэх шаардлага

Энэ удаагийн блогоор манай хуулийн фирм шинээр бүртгүүлэх хуулийн этгээд эцсийн өмчлөгчийн мэдээллийг бүртгүүлэх үүрэгтэй байдаг эсэх талаар асуудлын талаар бичих болно.

Монгол Улс 2019 онд Татварын ерөнхий хуулийг шинэчлэн найруулсан бөгөөд хуулийн 18 дугаар зүйлд Монгол Улсын татварын байгууллага нь татварын хэлэлцээр байгуулсан бусад улстай татвар төлөгчийн талаарх мэдээллийг харилцан солилцох асуудлыг зохицуулсан. Тэрхүү харилцан солилцох мэдээллүүдийн нэг нь хуулийн этгээдийн эцсийн өмчлөгчийн мэдээлэл юм.

Иймд Монгол Улс нь татварын хэлэлцээр байгуулсан бусад улсуудтай харилцан мэдээлэл солилцох боломжийг бүрдүүлэх, Хуулийн этгээдийн бүртгэлийн газар болон Татварын байгууллага хоорондын хамтын ажиллагааг сайжруулах зорилгоор хуулийн этгээдийн эцсийн өмчлөгчийн талаарх мэдээллийг бүртгэх, нэгдсэн мэдээллийн сантай болох бодлогыг хэрэгжүүлсэн юм.

Үүнтэй холбогдуулж Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулснаар Монгол Улсад бүртгэлтэй бүх хуулийн этгээдүүд өөрсдийн эцсийн өмчлөгчийн талаарх мэдээллийг Монгол Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын Хуулийн этгээдийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлэх үүрэгтэй болсон. Түүнчлэн шинээр байгуулагдаж буй хуулийн этгээдүүд өөрсдийн эцсийн өмчлөгчийг бүртгүүлэх шаардлагыг хангасны үндсэн дээр компанийг бүртгүүлэх эрхтэй болно.

Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хууль болон Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуульд зааснаар хуулийн этгээдийн эцсийн өмчлөгч гэж тухайн хуулийн этгээдийн хөрөнгийн дийлэнх хэсгийг дангаар эсхүл бусадтай хамтран өмчилж байгаа, эсхүл тухайн хуулийн этгээдийн үйл ажиллагааг удирдан чиглүүлж, эсхүл өөрийн үйлдлийг бусдаар төлөөлүүлэн хийлгэж байгаа, эсхүл хуулийн этгээдийг болон уг хуулийн этгээдээс хийх аливаа хэлцэл, түүнийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг удирдах замаар тухайн хуулийн этгээдийг өмчилж үр шим, ашиг орлогыг хүртэж байгаа хүнийг хэлнэ.

Дээрхээс дүгнэвэл шинээр байгуулагдаж буй компани нь улсын бүртгэлд бүртгүүлэхдээ  эцсийн өмчлөгчийн мэдээллийг Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн газарт УБ-12 маягт бөглөн бүртгүүлэх үүрэгтэй байдаг байна.

Барааны тэмдгийн зөрчил хянан шалгах журам, түүнд ногдуулах хариуцлага

Монгол Улсад барааны тэмдгийн зөрчлийг хянан шалгах журмыг Оюуны өмчийн тухай хууль, Зөрчлийн тухай хууль, Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулиар зохицуулна. Харин тухайн зөрчилд ногдуулах хариуцлага нь учруулсан хохирлын хэмжээнээс хамаарч Зөрчлийн тухай хууль эсхүл Эрүүгийн хуульд заасан шийтгэл ногдуулах хуулийн санкцтай бөгөөд өөрөөр хэлбэл барааны тэмдгийн зөрчилтэй холбоотой маргааныг иргэний эсвэл эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны дагуу шийдвэрлэнэ гэсэн үг юм. Хэдийгээр Монгол Улсад барааны тэмдгийн зөрчил түгээмэл боловч ихэнх зөрчил нь гэмт хэргийн шинжтэй бус харин барааны тэмдгийн зөрчил болон шалгагдаж байна. Тиймээс өнөөдрийн блогоор бид барааны тэмдгийн зөрчлийг иргэний журмаар хянан шийдвэрлэх ажиллагаа, зөрчлийн талаар дэлгэрүүлэн авч үзэх болно.

Монгол Улсын Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.3-т заасны дагуу барааны тэмдэг эзэмшигч нь өөрийн барааны тэмдгийг ашиглах, барааны тэмдгийг зөвшөөрөлгүй ашигласан этгээдийн үйлдлийг таслан зогсоох, зөрчлийн улмаас учирсан мөнгөн хохирлыг барагдуулахыг шаардах онцгой эрхтэй.

Оюуны өмчийн асуудал эрхэлсэн төрийн албан тушаалтан оюуны өмчтэй холбоотой, тэр дундаа барааны тэмдгийн зөрчлийн талаарх асуудлыг хариуцна. Эрх бүхий этгээд (хяналтын байцаагч) нь барааны тэмдгийн зөрчлийн талаарх гомдол, мэдээллийг хүлээн авсны дараа зөрчлийн хэргийг хянан шалгах ажиллагааг явуулна. Хяналтын байцаагч гомдлыг хүлээн аваад, гаргасан нэхэмжлэл, нотлох баримтыг үндэслэн зөрчлийн хэргийг эхлүүлэх эсэхийг шийдвэрлэнэ. Хянан шалгах ажиллагааг явуулж дууссанаар байцаагч тухайн зөрчилд хариуцлага ногдуулахгүйгээр хэргийг таслан зогсоох, эсвэл шийтгэл ногдуулах эсэх талаар шийдвэрийг гаргана.

Монгол Улсын Зөрчлийн тухай хуульд зааснаар байцаагч барааны тэмдгийн зөрчилд дараах шийтгэлийг ногдуулна:

  • Зөрчил үйлдэж олсон эд хөрөнгө, түүнээс олсон орлогыг хураан авах;
  • Зөвшөөрөлгүй үйл ажиллагааг таслан зогсоох;
  • Барааны тэмдэг эзэмшигчид учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх;
  • Тус зөрчлийг үйлдсэн этгээдийг 300,000 хүртэл төгрөг харин хуулийн этгээдийг 3,000,000 хүртэл төгрөгөөр торгох.

Барааны тэмдгийн зөрчлийн шийдвэрийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хүчин төгөлдөр мөрдөнө.

Монгол дах домэйн нэрийн маргаан зохицуулалт

Саяхан манай нэг үйлчлүүлэгч монгол улсын харилцаа холбооны тухай хууль, ялангуяа домэйн нэрийн бүртгэл, маргааныг шийдвэрлэх асуудлаар зөвлөгөө авахыг хүссэн юм. Бид үйлчлүүлэгчийнхээ асуултад хууль зүйн дүн шинжилгээ хийж, Монгол дахь домэйн нэрийн зохицуулалтын талаарх үйлчлүүлэгчийн асуултад хууль зүйн зөвлөгөө өгөхийн хажуугаар энэ талаарх мэдээллийг уншигч та бүхэнд хуваалцахаар шийдлээ.

Монгол Улсын Харилцаа холбооны зохицуулах хороо (ХХЗХ) нь домэйн нэрийг бүртгэх, ашиглах журмын хэрэгжилтэд хяналт тавих чиг үүрэг бүхий Засгийн газрын эрх бүхий байгууллага юм. Монголд Датаком LLC хэмээх ганцхан компани домэйн нэрийг бүртгүүлэх эрхийг ХХЗХ-оос авсан байдаг. Датаком LLC-ийн вэбсайт нь WHOIS эзэмшигчийн мэдээллийн сантай бөгөөд сонирхогч этгээд тодорхой домэйн нэр эзэмшигчийн талаар мэдээлэлийг хайх боломжтой байдаг.

ХХЗХ нь домэйн нэрийн бүртгэгч (домэйн нэр эзэмшигч) болон гуравдагч этгээдийн хооронд үүссэн маргааныг шийдвэрлэх эрх бүхий засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг юм. 2020 онд засгийн газар “Домэйн нэр бүртгэх, ашиглах журам”-ыг баталсан. Энэхүү журамд ХХЗХ хүсэлт, гомдлыг хянан шийдвэрлэхдээ Монгол Улсын хууль, тогтоомжийг дагаж мөрдөхөөр зохицуулсан. Монгол Улсын хууль тогтоомж болон энэхүү журмаар тусгайлан зохицуулаагүй Монгол Улсад бүртгэгдсэн домэйн нэрийн бүртгэл, ашиглалттай холбоотой асуудлыг шийдвэрлэхдээ Олон улсын интернэтийн цахим нэр, тоон хаягжилтын корпорацын Домэйн нэрийн тухай маргааныг шийдвэрлэх бодлого (UDRP)-ын холбогдох хэсгийг баримталж болно.

Домэйн нэрийг бүртгэх, ашиглах журамд зааснаар ХХЗХ нь домэйн нэр бүртгэгч болон бүртгүүлэгчээс бусад гуравдагч этгээдийн гаргасан хүсэлт, гомдол, шаардлагатай бусад баримтуудыг хүлээж авсны дараа  домэйн нэр бүртгэгч, бүртгүүлэгч болон холбогдох бусад этгээдүүдэд мэдэгдэх бөгөөд тэдгээр нь хүсэлт, гомдлыг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор хариу тайлбар гаргана. ХХЗХ хариу тайлбарыг хүлээн авснаас хойш 21 хоногийн дотор хүсэлт, гомдлыг шийдвэрлэнэ. Хүсэлт, гомдлын агуулгаас хамааран тухайн асуудлаар мэргэжилтнүүдийн саналыг авах зорилготойгоор 3 шинжээчээс бүрдсэн комиссыг томилж болно. Ийм тохиолдолд домэйн нэрийн эсрэг хүсэлт, гомдлыг шийдвэрлэх хугацаа илүү урт байна. Энэхүү журамд заасны дагуу ХХЗХ шаардлагатай гэж үзсэн тохиолдол гомдол гаргасан тал болон домэйн нэрийг бүртгэсэн байгууллага маргаан шийдвэрлэх хуралдаанд оролцож болно.

Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн талаарх ажил олгогчийн үүрэг

Сүүлийн үед манай Монголын хуульчид үйлчлүүлэгчид компани байгуулахад нь туслалцаа үзүүлж байна. Үүнээс улбаалан компани байгуулагдсаны дараа ажил олгогч ямар үүрэг хариуцлага хүлээх талаар дараагийн асуултад зөвөлгөө өгөх шаардлага гардаг. Компанийн анхаарах ёстой асуудлуудын нэг нь ажилчдынхаа даатгалын шимтгэлийг төлөх үүрэг юм.

Монгол Улсын нийгмийн даатгалын тогтолцоо нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт ажиллаж байгаа иргэн, гадаадын ажилтан, харьяалалгүй хүн бүрийг тэтгэвэрт гарах, эрүүл мэнд, хөдөлмөрийн чадвараа алдах, ажилгүй болоход тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөр өгч эрсдэлээс хамгаалах арга хэмжээг юм. Нийгмийн даатгалын сан нь Нийгмийн даатгалын хөтөлбөрийг санхүүжүүлэхийн тулд ажил олгогч, ажилтны аль алинаас нь хуримтлуулсан мөнгөн дүн юм.

Монгол Улсын Нийгмийн даатгалын тухай хуулиар ажил олгогч, ажилтны аль алиных нь төлөх ёстой нийгмийн даатгалын шитгэлийн хэмжээг тогтоосон. 2023 оны байдлаар аж ахуй нэгжээс хамааран ажил олгогчийн цалингийн хэмжээгээр төлөх төлбөрийн хэмжээ 12.5%- 14.5% байна. Ажилчдын цалингийн хэмжээ болон түүнтэй адилтгах орлогоос 11.5%-аар тооцогддог боловч сар бүрийн шимтэл нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ болох 550.000 төгрөгөөс багагүй байна.

Ажил олгогч нь нийгмийн даатгалын ерөнхий газар бүртгүүлж сар бүр нийгмийн даатгалын шимтгэлийг суутгах, эрх бүхий байгууллагын дансанд шилжүүлэх үүрэгтэй. Түүнчлэн ажил олгогч нь нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн сарын тайлан мэдээг дараа сарын 5-ны дотор нийгмийн даатгалын байгууллагад ирүүлэх шаардлагатай. Нийгмийн даатгалтай холбоотой анхан шатны болон нягтлан бодох бүртгэл, балансын мэдээг холбогдох журмын дагуу хөтлөх ёстой.

Гадаадын компанийн салбарыг Монгол Улсад байгуулах

Өнгөрсөн долоо хоногуудад манай хуулийн фирмийн монгол хуульчид гадаадын компанийн салбарыг Монгол Улсад хэрхэн байгуулах талаарх асуултуудад түлхүү анхаарч ажиллав.

Гадаадын компанийн салбар гэдэг нь тухайн компанийн оршин байгаа газраас өөр газар буюу Монгол Улсад байрладаг гадаадын компанийн нэгж хэсэг юм. Үүнээс харвал салбар нь гадаадын компанийн үндсэн чиг үүргийг бүхэлд нь буюу зарим хэсгийг гүйцэтгэх, толгой компаниас хараат байгууллага гэж үздэг. Компанийн салбар нь хуулийн этгээдийн эрх эдлэхгүй бөгөөд түүнийг байгуулсан гадаадын компанийн нэрийн өмнөөс үйл ажиллагаа явуулна. Мөн өөрийн салбарын үйл ажиллагаанаас үүдэлтэй үр дагаврыг гадаадын компани хариуцна.

Монгол Улсад гадаадын хуулийн этгээдийн салбарыг бүртгэлийн байгууллагад бүртгүүлнэ. Гүйцэтгэх захирал, үүсгэн байгуулагч, компанийн итгэмжлэлгүйгээр төлөөлөх эрх бүхий албан тушаалтан, итгэмжлэлээр эрх олгосон бусад этгээд нь улсын бүртгэлд өргөдөл гаргах бөгөөд дараах бичиг баримтыг хавсаргана. Үүнд:

  • Гадаадын хуулийн этгээдийн гэрчилгээ, дүрмийн хуулбар.
  • Салбар, төлөөлөгчийн газар үүсгэн байгуулах тухай хувьцаа эзэмшигчдийн шийдвэр.
  • Салбарын удирдлага томилох болон салбарын байрших хаяг, утасны дугаарыг тодорхойлсон хувьцаа эзэмшигчдийн шийдвэр.
  • Салбарын хаяг, утас, эрхлэх үйл ажиллагааг тусгасан байгууллагын журам.
  • Удирдлага нь гадаадын иргэн бол тухайн иргэний паспортын хуулбар.
  • Түрээсийн гэрээ, үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ зэрэг салбарын хаягийн нотлох баримт.

Гадаад хэл дээр хийгдсэн бүх бичиг баримт баталгаат орчуулгаар орчуулагдсан байх ёстой бөгөөд гадаад улсад үйлдэгдсэн баримт бичгүүд апостиль гэрчилгээгээр баталгаажсан байна.