Tag Archives: Оюуны өмч

Монгол Улс дах таримал ургамлын шинэ сортын хамгаалалт

Монгол Улс НҮБ-ын Хүнс хөдөө аж ахуйн байгууллага, Шинэ сортын ургамал хамгааллын Олон Улсын холбооноос гаргасан техникийн зөвлөмжид тулгуурлан Таримал ургамлын үр, сортын тухай хуулийн төслийг боловсруулж, Улсын Их Хурал 2021 оны 10 дугаар сарын 29-ны өдөр хуулийн төслийг хэлэлцэн баталсан.  Уг хуулиар үр тарианы салбарын хөгжлийг дэмжих, үрийн салбарт судалгаа шинжилгээ, инновацыг нэвтрүүлэх, үрийг шударга худалдаалах, хамгаалах, ургамлын генетик нөөцийг тогтвортой ашиглах, ургамлын шинэ сортыг бий болгох, бүтээгчийн эрхийг хамгаалах, хүнсний аюулгүй байдлыг хангахтай холбоотой асуудлыг зохицуулсан.

Шинэ ургамлын сортыг бүртгэх, бүтээгчийн эрхийг хамгаалах асуудал нь энэ хуулиар зохицуулагдсан бөгөөд сонирхогч этгээд сортын үндэсний санд бүртгэлтэй, хамгаалагдсан сорт ашиглан үр үйлдвэрлэх, худалдах, экспортлох, импортлох үйл ажиллагаа явуулах тохиолдолд сорт бүтээгчийн зөвшөөрлийг авдаг болсон юм. Сорт бүтээгчийн эрхийн хүчинтэй хугацаа 20 жил байх ба мод, мөлхөө ургамлын хувьд 25 жил байна.

Хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам Монгол Улсад шинэ сортын ургамлыг бүртгэж, шинэ сорт бүтээгчийн эрхийг хамгаална. Шинэ сортын бүтээгчийн эрх олгох эсэх асуудлыг шийдвэрлэхдээ тариалангийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага тухайн сортыг шинэ, ялгаатай, жигдэрсэн, тогтворжсон болохыг тогтоох ба үүний тулд шаардлагатай хээрийн туршилт, лабораторийн шинжилгээг хийнэ. Эдгээр 4 шаардлагыг дор дурдсанаар ойлгоно.

Шинэ – сортын үржүүлгийн болон ургацын материалыг сортын бүтээгч өөрөө, эсхүл түүний зөвшөөрлөөр хүсэлт гаргасан өдрөөс өмнө дараах хугацаанд худалдаагүй, түгээгээгүй сортыг шинэ гэж үзнэ.

  • Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт нэг жилээс өмнө
  • Бусад улсын нутаг дэвсгэрт дөрвөн жилээс өмнө, мод бутлаг ургамлын хувьд зургаан жилээс өмнө.

Ялгаатай – шинээр гаргасан сорт нь хүсэлт гаргах үед нийтэд танигдсан бусад сортоос илэрхий ялгаатай бол тухайн сортыг ялгаатай гэж үзнэ.

Жигдэрсэн – хэрэв үржүүлгийн онцлогоос хамааран гарч болох өөрчлөлтийн үед сортын үндсэн шинж хангалттай жигд хадгалагдаж байвал жигдэрсэн сорт гэж үзнэ.

Тогтворжсон – давтан үржүүлгийн дараа эсвэл тодорхой мөчлөгтэй үржүүлгийн төгсгөлд сортын үндсэн шинж тэмдэг өөрчлөгдөхгүй байвал сортыг тогтворжсон сорт гэж үзнэ.

Иймд эхлээд бүртгүүлэх гэж буй ургамлын сортыг Монгол оронд шинэ гэж үзэх боломжтой эсэхийг тодруулах шаардлагатай. Үүний тулд тухайн сорт Монголд өмнө нь зарагдаж байсан эсэх, тарьж байсан эсэхийг тодорхойлох нь чухал ач холбогдолтой юм.

Барааны тэмдгийн бүртгэл хүчингүй болох үндэслэл

Сүүлийн үед манай хуулийн фирмийн хуульчид Монгол Улсад сонирхогч этгээд барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүйд тооцуулах хүсэлт гаргах боломжтой эсэх талаар тодруулахыг хүссэн үйлчлүүлэгчид энэ талаарх хуулийн зөвлөгөөг өглөө.

Барааны тэмдгийн бүртгэлийг Оюуны өмчийн дэргэдэх Маргаан шийдвэрлэх комисс (МШК)-д гаргасан хүсэлтийн дагуу хүчингүй болгох боломжтой бөгөөд хуульд тусгайлан заасан хэд хэдэн үндэслэл байдаг.

Аливаа сонирхогч этгээд барааны тэмдгийн бүртгэлийг дараах үндэслэлээр хүчингүй болгуулах хүсэлтийг МШК-д гаргаж болно. Үүнд:

  • Барааны тэмдгийг бүртгэх хуулийн шаардлагыг зөрчиж бүртгүүлсэн;
  • Барааны тэмдэг нь Парисын конвенцын гишүүн аль нэг улсад тухайн барааны тэмдгийн хувьд онцгой эрх эзэмшигч этгээдийн зөвшөөрөлгүйгээр түүний төлөөлөгч, эсхүл бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулагч этгээдийн нэр дээр бүртгэгдсэн
  • Барааны тэмдэг эзэмшигч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр барааны тэмдгийг таван жилийн турш ашиглаагүй.

Ийнхүү хүчингүй болгох хүсэлтийг Оюуны өмчийн газрын албан ёсны тогтмол хэвлэлд нийтэлснээс хойш нэг жилийн дотор ирүүлсэн байх хуулийн шаардлага байдаг. МШК нь хүсэлтийг хүлээж авснаас хойш 6 сарын дотор тухайн барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүй болгох эсэхийг хянан шийдвэрлэж, хүсэлт гаргагчид мэдэгдэнэ.

Хэдийгээр Монгол Улсын Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хууль нь тодорхой үндэслэлээр барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүй болгох хүсэлтэй сонирхогч этгээдэд маргах эрхийг нь олгодог боловч хүсэлт гаргах хугацаа нэг жил байгаа нь хэтэрхий богино юм. Өөрөөр хэлбэл энэхүү хугацаа өнгөрсний дараа маргаан бүхий барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүй болгох боломжгүй болох юм. Гэтэл Монгол Улсын нэгдэн орсон Аж үйлдвэрийн өмчийг хамгаалах Парисын конвенц (Парисын конвенц)-д барааны тэмдгийг хүчингүйд тооцох хүсэлт гаргах урт хугацаа заасан байдаг. Жишээлбэл, Парисын конвенцын 6bis дах зүйлд бүртгэгдсэн барааны тэмдэг нь нийтэд түгээмэл болсон барааны тэмдэгтэй зөрчилдвөл нийтэд түгээмэл болсон тэмдэг эзэмшигч маргаан бүхий барааны тэмдгийн хүчингүй болгох хүсэлтийг тухайн тэмдэг бүртгэгдсэн өдрөөс хойш 5 жилийн дотор гаргах эрхтэй байдаг. Үүнээс харахад, Монгол Улсын Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуулийг нэгдэн орсон олон улсын хуульд нийцүүлэх зорилгоор барааны тэмдгийн бүртгэлийг хүчингүй болгох хүсэлт гаргах хугацааг уртасгах шаардлагатай.

Барааны тэмдгийн зөрчил хянан шалгах журам, түүнд ногдуулах хариуцлага

Монгол Улсад барааны тэмдгийн зөрчлийг хянан шалгах журмыг Оюуны өмчийн тухай хууль, Зөрчлийн тухай хууль, Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулиар зохицуулна. Харин тухайн зөрчилд ногдуулах хариуцлага нь учруулсан хохирлын хэмжээнээс хамаарч Зөрчлийн тухай хууль эсхүл Эрүүгийн хуульд заасан шийтгэл ногдуулах хуулийн санкцтай бөгөөд өөрөөр хэлбэл барааны тэмдгийн зөрчилтэй холбоотой маргааныг иргэний эсвэл эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны дагуу шийдвэрлэнэ гэсэн үг юм. Хэдийгээр Монгол Улсад барааны тэмдгийн зөрчил түгээмэл боловч ихэнх зөрчил нь гэмт хэргийн шинжтэй бус харин барааны тэмдгийн зөрчил болон шалгагдаж байна. Тиймээс өнөөдрийн блогоор бид барааны тэмдгийн зөрчлийг иргэний журмаар хянан шийдвэрлэх ажиллагаа, зөрчлийн талаар дэлгэрүүлэн авч үзэх болно.

Монгол Улсын Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.3-т заасны дагуу барааны тэмдэг эзэмшигч нь өөрийн барааны тэмдгийг ашиглах, барааны тэмдгийг зөвшөөрөлгүй ашигласан этгээдийн үйлдлийг таслан зогсоох, зөрчлийн улмаас учирсан мөнгөн хохирлыг барагдуулахыг шаардах онцгой эрхтэй.

Оюуны өмчийн асуудал эрхэлсэн төрийн албан тушаалтан оюуны өмчтэй холбоотой, тэр дундаа барааны тэмдгийн зөрчлийн талаарх асуудлыг хариуцна. Эрх бүхий этгээд (хяналтын байцаагч) нь барааны тэмдгийн зөрчлийн талаарх гомдол, мэдээллийг хүлээн авсны дараа зөрчлийн хэргийг хянан шалгах ажиллагааг явуулна. Хяналтын байцаагч гомдлыг хүлээн аваад, гаргасан нэхэмжлэл, нотлох баримтыг үндэслэн зөрчлийн хэргийг эхлүүлэх эсэхийг шийдвэрлэнэ. Хянан шалгах ажиллагааг явуулж дууссанаар байцаагч тухайн зөрчилд хариуцлага ногдуулахгүйгээр хэргийг таслан зогсоох, эсвэл шийтгэл ногдуулах эсэх талаар шийдвэрийг гаргана.

Монгол Улсын Зөрчлийн тухай хуульд зааснаар байцаагч барааны тэмдгийн зөрчилд дараах шийтгэлийг ногдуулна:

  • Зөрчил үйлдэж олсон эд хөрөнгө, түүнээс олсон орлогыг хураан авах;
  • Зөвшөөрөлгүй үйл ажиллагааг таслан зогсоох;
  • Барааны тэмдэг эзэмшигчид учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх;
  • Тус зөрчлийг үйлдсэн этгээдийг 300,000 хүртэл төгрөг харин хуулийн этгээдийг 3,000,000 хүртэл төгрөгөөр торгох.

Барааны тэмдгийн зөрчлийн шийдвэрийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хүчин төгөлдөр мөрдөнө.

Монгол дах домэйн нэрийн маргаан зохицуулалт

Саяхан манай нэг үйлчлүүлэгч монгол улсын харилцаа холбооны тухай хууль, ялангуяа домэйн нэрийн бүртгэл, маргааныг шийдвэрлэх асуудлаар зөвлөгөө авахыг хүссэн юм. Бид үйлчлүүлэгчийнхээ асуултад хууль зүйн дүн шинжилгээ хийж, Монгол дахь домэйн нэрийн зохицуулалтын талаарх үйлчлүүлэгчийн асуултад хууль зүйн зөвлөгөө өгөхийн хажуугаар энэ талаарх мэдээллийг уншигч та бүхэнд хуваалцахаар шийдлээ.

Монгол Улсын Харилцаа холбооны зохицуулах хороо (ХХЗХ) нь домэйн нэрийг бүртгэх, ашиглах журмын хэрэгжилтэд хяналт тавих чиг үүрэг бүхий Засгийн газрын эрх бүхий байгууллага юм. Монголд Датаком LLC хэмээх ганцхан компани домэйн нэрийг бүртгүүлэх эрхийг ХХЗХ-оос авсан байдаг. Датаком LLC-ийн вэбсайт нь WHOIS эзэмшигчийн мэдээллийн сантай бөгөөд сонирхогч этгээд тодорхой домэйн нэр эзэмшигчийн талаар мэдээлэлийг хайх боломжтой байдаг.

ХХЗХ нь домэйн нэрийн бүртгэгч (домэйн нэр эзэмшигч) болон гуравдагч этгээдийн хооронд үүссэн маргааныг шийдвэрлэх эрх бүхий засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг юм. 2020 онд засгийн газар “Домэйн нэр бүртгэх, ашиглах журам”-ыг баталсан. Энэхүү журамд ХХЗХ хүсэлт, гомдлыг хянан шийдвэрлэхдээ Монгол Улсын хууль, тогтоомжийг дагаж мөрдөхөөр зохицуулсан. Монгол Улсын хууль тогтоомж болон энэхүү журмаар тусгайлан зохицуулаагүй Монгол Улсад бүртгэгдсэн домэйн нэрийн бүртгэл, ашиглалттай холбоотой асуудлыг шийдвэрлэхдээ Олон улсын интернэтийн цахим нэр, тоон хаягжилтын корпорацын Домэйн нэрийн тухай маргааныг шийдвэрлэх бодлого (UDRP)-ын холбогдох хэсгийг баримталж болно.

Домэйн нэрийг бүртгэх, ашиглах журамд зааснаар ХХЗХ нь домэйн нэр бүртгэгч болон бүртгүүлэгчээс бусад гуравдагч этгээдийн гаргасан хүсэлт, гомдол, шаардлагатай бусад баримтуудыг хүлээж авсны дараа  домэйн нэр бүртгэгч, бүртгүүлэгч болон холбогдох бусад этгээдүүдэд мэдэгдэх бөгөөд тэдгээр нь хүсэлт, гомдлыг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор хариу тайлбар гаргана. ХХЗХ хариу тайлбарыг хүлээн авснаас хойш 21 хоногийн дотор хүсэлт, гомдлыг шийдвэрлэнэ. Хүсэлт, гомдлын агуулгаас хамааран тухайн асуудлаар мэргэжилтнүүдийн саналыг авах зорилготойгоор 3 шинжээчээс бүрдсэн комиссыг томилж болно. Ийм тохиолдолд домэйн нэрийн эсрэг хүсэлт, гомдлыг шийдвэрлэх хугацаа илүү урт байна. Энэхүү журамд заасны дагуу ХХЗХ шаардлагатай гэж үзсэн тохиолдол гомдол гаргасан тал болон домэйн нэрийг бүртгэсэн байгууллага маргаан шийдвэрлэх хуралдаанд оролцож болно.

Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуульд орсон нэмэлт өөрчлөлт

Өмнөх блогтоо бичиж байсан оюуны өмчийн тухай хууль тогтоомжийн шинэчлэлийн талаар үргэлжлүүлэн танилцуулъя. 2021 оны 5-р сарын 6-нд Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. Тус хуулийн шинэчилсэн найруулга 2010 онд батлагдсан ба үүнээс хойш зөвхөн 2015 онд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан байдаг. Ийнхүү тус хуулийн шинэчилсэн найруулга батлагдсанаас хойш барааны тэмдэгтэй холбоотой харилцаа хувьсан өөрчлөгдөж,  барааны тэмдгийн эрхийн хамгаалалтын үйл ажиллагаанд зарим шинэ зохицуулалтууд бий болсон. Тухайлбал, барааны тэмдгийн эрхийн хамгаалалтын үйл ажиллагаа бүрэн цахимжсан юм. Үүнтэй холбоотойгоор тус хуульд холбогдох нэмэлт өөрчлөлтийг оруулах шаардлага үүссэн байна.

Ингээд хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр бий болсон шинэ зохицуулалтуудаас дурдвал:

  1. Монгол Улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээ хэлэлцээр (Аж үйлдвэрийн өмчийг хамгаалах тухай Парисын конвенц, Худалдаанд хамаарах оюуны өмчийн эрхийн тухай хэлэлцээр, Барааны тэмдгийн хуулийн тухай Сингапурын гэрээ зэрэг)-т нийцүүлэн хуулийн нэр томьёог шинэчлэн тодорхойлсон.
  2. Хуулиар тогтоосон барааны тэмдгийг бүртгэхээс татгалзах үндэслэлд улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн хуулийн этгээдийн нэртэй давхацсан барааны тэмдгийг бүртгэхгүй байх нөхцөлийг нэмж тусгасан.
  3. Дээр дурдсан шинэ зохицуулалттай холбоотойгоор Оюуны өмчийн газар (буюу барааны тэмдгийн шинжээч) хуулийн этгээдийн нэрийн сангаас шүүлт хийхдээ улсын бүртгэлийн мэдээллийн сангаас шүүлт хийх боломж бүрдсэн. Энэ зохицуулалт өмнө нь байгаагүй бөгөөд үүний улмаас улсын бүртгэлд бүртгэлтэй хуулийн этгээдийн нэртэй адил, төстэй барааны тэмдгийг өөр этгээдийн өмчлөлд бүртгэх тохиолдол гардаг байсан.
  4. Барааны тэмдгийн мэдүүлгийн бүрдлийг хянах үйл ажиллагаанд шинэ зохицуулалтууд бий болж мэдүүлгийн бүрдлийг хянаж, анхдагч огноог тогтоосны дараа мэдүүлсэн барааны тэмдгийн ном зүй, илэрхийллийг албан ёсны тогтмол хэвлэлээр нийтэд мэдээлдэг болсон. Үүнтэй холбоотойгоор шинээр нэмэгдсэн бас нэгэн зохицуулалт бол ийнхүү нийтэд мэдээлсэн барааны тэмдгийн мэдүүлэгт сонирхогч этгээд эсэргүүцэл гаргаж болдог болсон юм. Өөрөө хэлбэл, одоо сонирхогч этгээд барааны тэмдгийг бүртгэхээс өмнө (буюу барааны тэмдгийн мэдүүлэгт шүүлт хийж байх хугацаанд) болон дараа нь эсэргүүцэл гаргаж болох юм. Харин хуучин зохицуулалтын дагуу сонирхогч этгээд зөвхөн барааны тэмдэг бүртгэгдсэний дараа эсэргүүцэл гаргах боломжтой байсан юм.
  5. Барааны тэмдэг эзэмшигч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр барааны тэмдгийг 5 жилийн турш ашиглаагүй бол хүчингүй болгох тухай зохицуулалтыг шинээр тусгасан.
  6. Бүртгэгдсэн барааны тэмдгийн анхдагч огнооноос өмнө тус барааны тэмдэгтэй адил тэмдгийг адил бараа, үйлчилгээнд шударгаар хэрэглэж байсан этгээдийн хувьд үйлчлэх онцгой эрхийн зохицуулалтыг нэмж тусгасан.
  7. Барааны тэмдэг эзэмшигч болон газар зүйн заалтын хэрэглэгч өөрийн нэр, хаяг өөрчлөгдсөн, эсхүл эрхээ шилжүүлсэн тохиолдолд тухай бүр хүсэлт гарган улсын бүртгэлд өөрчлөлт оруулах шаардлагыг үүрэгжүүлсэн.

Ерөнхийдөө хуулийн нэмэлт өөрчлөлт нь өмнөх зохицуулалтуудаар давхардсан, зөрүүтэй, хууль хоорондын уялдаа холбоогүй зохицуулалтуудыг арилгаж, мэдүүлэг гаргах, мэдүүлгийн бүрдлийг хянах, мэдүүлэгт шүүлт хийх, барааны тэмдэг, газар зүйн заалтыг бүртгэх, хэвлэх зэрэг зохицуулалтыг илүү нарийвчилж, тодорхой болгосон байна.

Оюуны өмчийн тухай хууль тогтоомжийн шинэчлэл

Сүүлийн арав гаруй жилийн хугацаанд технологийн хурдтай хөгжлийг дагаад шинээр олон төрлийн бүтээл, уран бүтээлүүд оюуны өмчийн эрхээр хамгаалагдах болсон. Үүнийгээ дагаад оюуны өмчтэй холбоотой харилцаа, гэрээ хэлцлүүд улам нарийн төвөгтэй, олон талт болж, улмаар оюуны өмчийн тухай хууль тогтоомжид цаг үедээ нийцсэн өөрчлөлт, шинэчлэл хийх шаардлага үүсээд байгаа юм. Ийнхүү 2020 оны 1-р сарын 23-ны өдөр Оюуны өмчийн тухай хууль батлагдаж, 2020 оны 12-р сарын 1-ний өдрөөс хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байна. Тус хуулиар оюуны өмчийн эрхээр хамгаалагдах бүтээл, оюуны өмчийг хамгаалах зарчим, оюуны өмчийн байгууллагын тогтолцоо, чиг үүргийг тогтоох зэрэг нийтлэг харилцааг зохицуулдаг. Тус хуулийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл бидний өмнөх блогуудаас олж уншина уу. Харин оюуны өмчийн тодорхой төрлүүдийг хамгаалах үйл ажиллагаатай холбоотой нарийвчилсан харилцааг тусгайлсан хуулиудаар зохицуулдаг.

Дээр дурдсан эрх зүйн шинэчлэлийн хүрээнд 2021 оны 5-р сарын 6-ны өдөр Патентийн тухай хууль (шинэчилсэн найруулга), Зохиогчийн эрхийн тухай хууль (шинэчилсэн найруулга), Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль тус тус батлагдсан.

Патентийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгад хэд хэдэн чухал нэмэлт, өөрчлөлт орсон байна. Үүнд:

  • ашигтай загварт патент олгодог болсон. Өмнөх хуулиар ашигтай загварт гэрчилгээ олгодог байсан;
  • шинэ бүтээл, бүтээгдэхүүний загвар, ашигтай загварыг ялгаж, шалгууруудыг нь нарийвчлан тодорхойлж, бүтээгдэхүүний загварыг тусад нь бүлэг болгон зохицуулсан;
  • “мэдүүлгийн бүрдлийг хянах” болон “мэдүүлгийн бүрдлийн шүүлт хийх” ажиллагааны ялгааг тодруулж, “хайлт” хийх ажиллагаатай холбоотой зохицуулалтыг нарийвчлан тусгасан;
  • Монгол улсын нэгдэн орсон Патентын хамтын ажиллагааны гэрээнд хугацаа маш урт байдаг учраас мэдүүлэгт мөн чанарын шүүлт хийх, шинжээчийн дүгнэлт гаргах, патент олгох эсэхийг шийдвэрлэх хугацааг хуульд хэт богино тогтоосон, мөн патент олгох эсэхийг шийдвэрлэх хугацааг эргэлзээтэй байдлаар тогтоосныг өөрчилж, хугацааг тодорхой тогтоосон. Мөн патентын эрх зүйн бусад зохицуулалтыг Монгол улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээнүүдийн холбогдох зохицуулалттай нийцүүлсэн;
  • мэдүүлгийг цахим хэлбэрээр гаргах зохицуулалтыг шинэчилж, тодорхой болгосон;
  • патент олгох, патент олгохоос татгалзах шийдвэрийг дахин хэлэлцэх, сонирхогч этгээдээс эсэргүүцэл гаргах, мөн шийдвэр гаргах үндэслэлийг тодорхой заасан;
  • олон улсын мэдүүлэг гаргах, хүлээн авах, шүүлт хийх, олон улсын болон бусад улсын хайлт, шүүлтийн тайланг ашиглах, хүлээн зөвшөөрөх зохицуулалт, түүнчлэн лицензийн гэрээний зохицуулалтыг нарийвчилсан.

Ерөнхийдөө хуулийн шинэчилсэн найруулга нь өмнөх хуульд давхардсан, зөрүүтэй, хууль хоорондын уялдаа холбоогүй зохицуулалтуудыг арилгаж, мэдүүлэг гаргах, түүнд хайлт, шүүлт хийх хугацаа, журам, патент олгох, олгохоос татгалзах үндэслэл зэрэг зохицуулалтыг илүү нарийвчилж, тодорхой болгосон байна.

Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуульд орсон нэмэлт, өөрчлөлт болон Зохиогчийн эрхийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын талаар дараа дараагийн блогтоо танилцуулах болно.

Оюуны Эрхийн Зөрчилтэй Бүтээгдэхүүнийг Гаалийн Хил Дээр Саатуулах Зохицуулалт

Монгол Улсад оюуны өмчийн эрхийн зөрчилөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор оюуны өмчийн бүтээгдэхүүнийг гаалийн мэдээллийн санд бүртгэхтэй холбоотой эрх зүйн зохицуулалтын талаар бид өмнө мэдээллэж байсан. Энэ удаа оюуны өмчийн эрхэд хамаарах барааны эрхийн зөрчлийг зогсоох нэг арга хэлбэр болох зөрчилтэй бүтээгдэхүүнийг гаалийн хилээр нэвтрүүлэхгүй, саатуулах зохицуулалтын талаар хүргэхээр бэлдлээ.

Оюуны өмчийн эрхийн зөрчилтэй бүтээгдэхүүнийг гаалийн хилээр нэвтрүүлэхгүй саатуулах асуудлыг Гаалийн тухай хуулийн 264 дүгээр зүйл болон Гаалийн ерөнхий газрын дарга болон Оюуны өмчийн газрын даргын 2008 оны 06 дугаар сарын 18-ны өдрийн 298/41 дугаар хамтарсан тушаалаар баталсан “Оюуны өмчийн эрхэд хамаарах барааг гаалийн хилээр нэвтрүүлэх журам”-аар зохицуулж байна.

Оюуны өмчийн эрх эзэмшигч нь түүний эрхийг зөрчин барааг гаалийн хилээр хууль бусаар нэвтрүүлсэн, эсхүл тухайн бараа гаалийн хяналтад байгааг нотлох хангалттай үндэслэл байгаа тохиодолд гаалийн байгууллагад барааг гаалийн хилээр нэвтрүүлэхгүй байх арга хэмжээг авах тухай өргөдлийг гаргана.

Тус өргөдөлд эрх эзэмшигчийн талаархи мэдээлэл; оюуны өмчийн объектын талаархи мэдээлэл; өргөдөл гаргагчийн тодорхойлсноор хууль бусаар нэвтрүүлсэн байж болох барааны талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл; болон гаалийн байгууллагаас авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэх хугацаа тогтоох асуудлыг тусгасан байна.  Мөн өргөдөлд оюуны өмчийн болон барааны загварын гэрчилгээг хавсаргана.

            Гаалийн байгууллага оюуны өмчийн эрхийн зөрчилтэй барааг саатуулахдаа дараах нөхцөл шаардлагыг тавьдаг байна. Оюуны эрхийн зөрчилтэй бүтээгдэхүүнийг саатуулах өргөдөл гаргах үед оюуны эрх хүчинтэй байх, тухайн саатуулах бараа нь гаалийн хяналтанд байх (зоригчийн авч яваа, шуудангаар илгээсэн, дамжин өнгөрөх, шилжүүлэн ачих, чөлөөт бүсэд байгаа гэх мэт үед), тухайн саатуулах барааны нийт үнийн дүнтэй тэнцэх хэмжээний мөнгөн барьцаа (хэрэв урьдчилан тодорхойлох боломжгүй бол 1500000 төгрөг), эсхүл банкны баталгааг Гаалийн байгууллагад гаргасан байхыг шаарддаг байна.

Энэхүү барьцаа нь хүсэлт гаргасан этгээд бараа бүтээгдэхүүн экспортлогч, импортлогч этгээдэд хохирол учруулахгүйн баталгаа болох бөгөөд хэрэв хохирол учруулбал түүнийг төлөхөд зарцуулагддаг байна.

Гаалийн байгууллага өргөдөл хүсэлтийг хүлээн авснаас хойш  ажлын 30 хоногийн дотор холбогдох хууль журмын дагуу шийдвэрлэдэг. Хэрэв гаалийн холбогдох байгууллага Оюуны өмчийн эрхэд хамаарах барааг саатуулах шийдвэрийг гаргасан бол Гаалийн ерөнхий газраар дамжуулан Оюуны өмчийн газар болон өргөдөл гаргагч, мөн шаардлагатай тохиолдолд эрх эзэмшигчид саатуулснаас хойш ажлын 7 хоногийн дотор мэдэгддэг байна.

Оюуны Эрхэд Хамаарах Бүтээгдэхүүнийг Гаалийн Мэдээллийн Баазад Бүртгүүлэх Зохицуулалт

Оюуны өмчийн эрхэд хамаарах бараа, бүтээгдэхүүнийг гаалийн хилээр нэвтрүүлэх асуудлыг Гаалийн ерөнхий газрын дарга болон Оюуны өмчийн газрын даргын 2008 оны 06 дугаар сарын 18-ны өдрийн 298/41 дугаар хамтарсан тушаалаар баталсан “Оюуны өмчийн эрхэд хамаарах барааг гаалийн хилээр нэвтрүүлэх журам”-аар нарийвчилан зохицуулсан байна.

Оюуны өмчийн эрх эзэмшигч нь өөрийн эрхэд хамаарах барааг гаалийн бүртгэлд бүртгүүлж, гаалийн мэдээллийн баазад оруулах эрхтэй.

Гаалийн мэдээллийн баазад оруулахын тулд эрх эзэмшигч нь өөрөө болон итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөрөө дамжуулан Гаалийн ерөнхий газарт өөрийн эрхэд хамаарах барааг гаалийн мэдээллийн баазад оруулах тухай хүсэлт гаргах ба энэ нь оюуны өмчийн эрхэд хамаарах барааны нэр (тайлбар, дүрс), эрх эзэмшигчийн талаарх мэдээлэл,  оюуны өмчийн эрхийг нотолсон баримт бичиг болон бүртгэлд оруулж хамгаалалтанд авах барааны жагсаалт зэрэг мэдээллийг тусгасан байна. Оюуны өмчийн эрхэд хамаарах барааг гаалийн бүртгэлд бүртгүүлэхэд аливаа төлбөр хураамж авахгүй.

Оюуны өмчийн эрхэд хамаарах барааг гаалийн бүртгэлд бүртгэх шийдвэрийг Гаалийн удирдах төв байгууллагын хяналт, эрсдэл хариуцсан нэгжийн дарга, эсхүл түүний орлогч дарга гаргадаг байна. Ийнхүү гаалийн бүртгэлд бүртгэгдсэн бараа, бүтээгдэхүүний талаарх мэдээллийг ажлын нэг өдөрт багтаан холбогдох бусад гаалийн байгууллагад мэдээллэдэг байна.

Оюуны өмчийн эрхийн хамгаалалтын хугацаа дуусгавар болсон, оюуны өмчийн эрх дуусгавар болсон, эрх эзэмшигчийн нэр өөрчлөгдсөн болон оюуны өмчийн эрхэд аливаа өөрчлөлт орсон бол эрх бүхий байгууллага эсвэл өргөдөл гаргагч гаалийн бүртгэлд засвар оруулахаар хандаж болно.

Гаалийн бүртгэлд засвар оруулахдаа холбогдох мэдээллийг сайтар шалгаж, Гаалийн удирдах төв байгууллагын хяналт, эрсдэл хариуцсан нэгжийн дарга, эсхүл түүний орлогч даргын шийдвэрээр ажлын 3 өдөрт багтаан хийж гүйцэтгэдэг байна.

Гаалийн удирдах төв байгууллагын Хэвлэлийн алба  гаалийн бүртгэлд бүртгэгдсэн барааны жагсаалт болон түүнд орсон өөрчлөлтийн талаар гаалийн албан ёсны хэвлэлд, зарим мэдээллийг гаалийн интернет сайтад зохих этгээдийн зөвшөөрлөөр тавьж болдог байна.

Нийтэд түгээмэл барааны тэмдэгтэй холбоотой Монгол улсад хэрэгжих журам.

Монгол улсын 1985 онд нэгдэн орсон “Аж үйлдвэрийн өмчийг хамгаалах тухай Парисын Конвенцид холбооны гишүүн орон, тэмдгийг хэрэглэж байгаа буюу тэмдгийг бүртгэсэн орны эрх бүхий байгууллагын тодорхойлсноор конвенцийн давуу эрхийг эдлэгч этгээдийн өөрийн буюу адил төрлийн бүтээгдэхүүнд хэрэглэдэг тэмдэг тухайн улсад нийтэд түгээмэл болсон барааны тэмдэгтэй төөрөгдөл үүсгэж болохуйц ба тэмдгийг дуурайлган үйлдсэн, хуулбарласан, орчуулсан барааны тэмдгийг сонирхогч этгээдийн гаргасан хүсэлтийн дагуу эсхүл тухайн орны хууль тогтоомжоор зөвшөөрч байвал хэрэглэхийг хориглох, бүртгэлийг хүчингүй болгох, бүртгэхээс татгалзах үүрэг хүлээнэ.

Энэ заалт, тэмдгийн зонхилох бүрдэл хэсэг нь нийтэд илэрхий болсон тэмдгийн хуулбар буюу түүнийг дуурайлгасан, түүнтэй төөрөгдөл үүсгэж болохуйц байгаа тохиолдолд бүрэн хамаарахаар зохицуулсан байна. Ийнхүү 2010 онд батлагдсан Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хуулийн 3.1.13-р зүйлийн дагуу “нийтэд түгээмэл болсон барааны тэмдэг” гэдэг нь  бүртгэгдсэн эсэхээс үл хамааран Монгол Улсын тухайн салбарт нийтэд танил болсон барааны тэмдэг байхаар заасан аж.  Оюуны өмчтэй холбоотой нарийвчилсэн дүрэм журам боловсруулж, батлах хуульд заасан чиг үүргийнхээ хүрээнд Монгол улсын Оюуны өмчийн газар 2014 оны 04 сарын 08-нд “Барааны тэмдгийг нийтэд түгэмээл болсонд тооцох журам”- ыг батлаад байна.

Харин тухайн журам зөвхөн Монгол улсын нутаг дэвсгэрт үйлчилж, Монголын олон ниймэд түгээмэл танигдсан /үүнд дотоод ба гадаадын барааны тэмдэг тус бүр хамаарна/ байх ёстой гэдгийг санах нь зүйтэй. Өөрийн барааны тэмдгийг нийтэд түгээмэл болсонд тооцуулахтай холбоотой асуудал, маргааныг шийдвэрлүүлэхийг хүссэн компаниуд тухайн хүсэлтээ Оюуны өмчийн газрын дэргэдэх Маргаан шийдвэрлэх комисст гаргах юм.

Барааны тэмдгийг гадаадад бүртгүүлэх тухай

Аливаа компанийн бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ нь түүний үйл ажиллагааны гол нүүр царай, цаашлаад компанийн үнэ бүхий хөрөнгө болдог. Олонд танигдсан барааны тэмдэгтэй бизнес эрхлэгчид зах зээлийн өрсөлдөөнд өөрийн байр сууриа бэхжүүлж хадгалах давуу талтай.

Хууль ёсны бүртгүүлсэн барааны тэмдэг нь тухайн барааны тэмдгийг бусад этгээд зөвшөөрөлгүйгээр ашиглахаас урьдчилан сэргийлж, таны эрх ашгийг хамгаалах үндэс болдог. Хэдийгээр заавал бүртгүүлэх хуулийн шаардлага байхгүй ч гэсэн компанийн барааны тэмдэгтэй ижил буюу төөрөгдөлд оруулахуйц төсөөтэй тэмдгийг бусад хэрэглэж, хууль ёсны эзэмшигчийн эрх ашгийг зөрчихөөс хамгаалах онцгой эрх билээ.

Хэрэв та өөрийн үнэ цэнэтэй цаг хугацаа, хөдөлмөрийн үр дүнд бий болсон барааны тэмдгийг Монголд төдийгүй олон улсад зөрчигдөхөөс урьдчилан сэргийлэхийг хүсвэл барааны тэмдгээ гадаадад бүртгүүлэх нь зүйтэй. Нэн ялангуяа барааны тэмдэгтэй бүтээгдэхүүнээ экспортлох аль эсхүл гадаад улсад лицензээр ашиглуулахыг хүсвэл барааны тэмдгээ гадаадад бүртгүүлэх зайлшгүй шаардлагатай.

Ингэхдээ та тухайн улсад үндэсний мэдүүлэг гаргах эсвэл олон улсын мэдүүлэг гаргах боломжтой. Эхний аргыг сонгох бол, тухайн улсынхаа барааны тэмдгийн газарт холбогдох дүрэм журмын дагуу хүсэлт гаргаж болох бөгөөд тус улсын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн үйлчилгээ авах шаардлага гарч болзошгүй юм. Гадаад улсад барааны тэмдэг бүртгүүлэхтэй холбоотой үнэ хөлс тухайн улс оронд хийгдэх үйл ажиллагаанаас хамаарч харилцан адилгүй байна.

Харин олон улсын мэдүүлгийн хувьд, та Монгол улсад бүртгүүлсэн  эсхүл бүртгүүлэхээр мэдүүлсэн барааны тэмдгээ Монгол улсын нэгдэж орсон Мадридын системээр дамжүүлж бүртгүүлэх боломжтой. Мадридын систем нь барааны тэмдэг эзэмшигчид энэ системийн 120 оронд тогтсон хугацаанд олон улсын нэг мэдүүлгээр, нэг хэл дээр, нэг иж бүрэн хураамжаар барааны тэмдгээ бүртгүүлж болно.

Та Мадридын барааны тэмдгийн олон улсын бүртгэлийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг https://www.wipo.int/madrid/en/ хаягаас аль эсхүл бидэнд хандаж авч болно.